Powieść Marka Twaina ma wartką, czyli zwinną akcję. Poprzedza ją niespory ułomek tekstu zwany „Wstępem”.
Dowiadujemy się z niego o sensie powstania utworu. Autor chciał dostarczyć młodzieży, zarówno części męskiej, jak i żeńskiej, uciechy i zapewnia czytelników o prawdziwości wydarzeń i samych postaci. Przygody małego Tomasza i jego kompanów zamieszczone są w trzydziestu pięciu rozdziałach, a po nich widnieje „Zakończenie”.
Na końcu książki pisarz tłumaczy przyczynę przerwania opowieści: „Są to tylko dzieje chłopca, musimy zatem w tym miejscu zakończyć, inaczej bowiem rzecz stałaby się historią mężczyzny”. Toteż oznacza to, iż powieść miała opisywać dzieje chłopców, a skoro Tomek stał się Tomaszem, nie mógł być dalej bohaterem tegoż dzieła.
Od 1. do 8. rozdziału poznajemy główne postaci, ich wady oraz zalety, a także otoczenie, w którym funkcjonują. W kolejnym rozdziale akcja powieści staje się emocjonująca, gdyż to w niej pojawia się czarny charakter – Indianin Joe. Momentem rozwiązania akcji jest ujawnienie przez Sawyera faktu odnalezienia skarbu.