Majętna i niezależna od nikogo wdowa wyrwała z domu mularza biedną, acz śliczną małą dziewczynkę. Oderwana ze swojego środowiska Helcia poznaje nowy, ofiarowany jej przez panią Ewelinę Krzycką, świat. Ludziom wokół wydaje się, iż czyn tej pani jest szlachetny, godny naśladowania przez innych. Zresztą taka pomoc udzielana ubogim przez bogaczy nazwana została filantropią i jest chwalona przez wszystkie warstwy społeczne. W tym jednak przypadku mamy do czynienia zaledwie z pozorami.
Dzieło Elizy Orzeszkowej stanowi krytykę fałszywej filantropi. „Dobra pani” ukazuje nam następstwa takiej „miłosierdzia”.
Tytuł ten odnosi się do zamożnej wdowy – Eweliny Krzyckiej.
Tytułowa postać to dobrze sytuowana wdowa żyjąca w XIX wieku. Ewelina Krzycka w okolicach Ongrodu (Grodna) ma dobra ziemskie. Przebywa tam z niechęcią, wyłącznie z powodu interesów. Przez ostatnie spędzone tam dwa lata marzył się jej wyjazd za granicę. Nudząc się na tej prowincji, postanowiła wstąpić do Towarzystwa Dam Dobroczynnych. Jej zadaniem było wyszukanie biednych w wyznaczonej dzielnicy.
Wprowadzenie:
Piękna pani Ewelina Krzycka, zamożna ziemianka i wdowa zamieszkująca już dwa lata dom w prowincjonalnym miasteczku, znudzona tutejszą monotonią życia i kłopotami majątkowymi, zaczyna działać w Towarzystwie Dam Dobroczynnych. W wyniku tej aktywności przyjmuje na wychowanie 5-letnią Helkę. Jest to śliczna latorośl, a w dodatku sierota, gdyż ojciec zabił się, spadając z rusztowania, a mać zmarła na cholerę.
