Pinokio to wystrugana przez Dżeppetto drewniana kukła. Miała pomagać swojemu ojcu w utrzymaniu domu.
Niestety, wady pajacyka uniemożliwiały odbicie się Dżeppetta od dna. Kukiełka lekkomyślnie podejmowała decyzje, była leniwa i nieposłuszna. Do tego Pinokio okazał się okrutny, gdyż zabił Gadającego Świerszcza, który dobrze mu doradzał. Nie słuchał również swojej matki – Wróżki. Mimo świadomości swoich przywar nie podejmował z nimi walki, jego postępowanie nie ulegało zmianie. Z łatwością wpadał w złość. Wystarczyło, iż coś poszło nie po jego myśli, a on już wybuchał. Ponadto był wybredny, wręcz rozkapryszony i zarozumiały, albowiem mówił, że jest lepszy od swoich kolegów. Jakby tego było mało, nie spełniał danego słowa, łatwowiernie ufał obcym, a nie wierzył w słowa najbliższych. Ulegając koleżkom, okłamywał kochającą go matkę. Niewdzięczny za dom rodzinny, który mu stworzono, pokazywał, iż wciąż chce więcej (przykład zachłanności: cztery monety nie wystarczały).
Zaletami Pinokia było: wczuwanie się w innych (współczuł Arlekinowi), zręczność ze sprytem, uczciwość, poszanowanie tych, którzy już zmarli (nie mówił źle o Melampo). Poza tym na jego korzyść przemawia to, że był lubiany wśród rówieśników i później dobrze się uczył. Jako dojrzały kochał ojca, a nawet się nim zaopiekował. Kochał też swoją matkę. Z czasem stał się pracowity, zarabiał na siebie i ojca. Nie zostawił biednego Dżeppetta w trudnych momentach. Okazało się też, że jest ambitny, gdyż po ciężkiej pracy uczył się wieczorami. Nauczył się nie podejmować pochopnie decyzji, ale po przemyśleniu tego, co się może stać, gdy wybierze daną opcję.
Podczas przygód Pinokio zrozumiał, iż najistotniejsza jest rodzina, posłuszeństwo oraz szacunek. Rodzina prawi morały, chcąc dobrze i trzeba jej słuchać. Kiedy zajdzie taka potrzeba należy się zaopiekować bliskimi. Tylko pracą i nauką można coś zyskać, a kłamstwo tylko szkodzi. Nie powinno się oszukiwać ani nie wolno kraść. Nim się coś wykona, winno się pierwej nad tym dłużej zastanowić, także o konsekwencjach własnego czynu. Ażeby uzyskać nagrodę, najpierw trzeba na nią zapracować.
Z pewnością głównemu bohaterowi pomagała miłość do rodziców i jego własne, dobre serduszko. Pinokio posiadał bowiem i cechy pozytywne, i cechy negatywne. A ponieważ nie ma ludzi idealnych, kukiełka od początku mogłaby być człowiekiem. Z tym że przeczekanie, aż Pinokio pod wpływem doświadczeń zacznie samodzielnie myśleć i zachowywać się jak dojrzały chłopiec, było bardzo dobrym pomysłem. Dlaczego? Gdyby od razu stał się istotą ludzką, wyciąganie nauk z przeżyć mogłoby potrwać dłużej. A tak, kiedy już przeważyły cechy od samego początku pożądane, zasłużenie stał się upragnionym chłopcem.