Ballady i romanse to cykl utworów poetyckich stworzonych przez polskiego wieszcza w latach 1819-1821. Wydano go w 1822 roku w tomie I Poezji. Najpierw umieszczono wiersz „Pierwiosnek” oraz balladę „Romantyczność”, którą uznano za uzewnętrznienie polskiej epoki romantycznej. Stąd też za początek romantyzmu na polskim obszarze uważa się datę wydania mickiewiczowskiego zbioru dzieł.
„Romantyczność” to manifest i w sferze ideowej, i w artystycznej. Skryba uznawał bowiem, iż intuicja wznosi się ponad ludzki umysł. Ballada ta stanowi rodzaj krytyki filozofii i estetyki oświecenia oraz jest polemiką ze światopoglądem Jana Śniadeckiego. Natomiast w wyimku zaczerpniętym z „Hamleta” W. Szekspira znajduje się znane romantykom przekonanie o możliwościach poznawania świata za pomocą czegoś więcej, iż tylko umysłowości i zmysłów.
Akcja mickiewiczowskiej ballady rozgrywa się na prowincji. Choć najlepszą porą dla zjaw tamtego świata jest noc, wydarzenie ma miejsce w biały dzień. Utwór dzieli się jakby na dwie części.
Z pierwszej połowy dzieła poznajemy dzieje obłąkanej dziewczyny, której imię to Karusia. Straciła ona swojego narzeczonego, przez co rozpacza do szaleństwa. Na to, że po śmierci Jasia oszalała, wskazuje sposób jej poruszania i otępienie występujące na przemian z ożywieniem oraz jej rozmowa ze zmarłym. Słowa młodej postaci wyjawiają bezgraniczną miłość, rozpacz i cierpienie. Nie może przeboleć, że wszystkie spotkania z ukochanym kończą się tym samym – rozstaniem. Miłość więc jest ponadczasowa i trwa po śmierci.
W drugiej części omawianego utworu mamy do czynienia z dyskusją, którą prowadzi narrator z matematykiem. Starzec to przedstawiciel epoki, która odchodzi. Jego zadaniem dziewczyna popadła w obłęd. Natomiast według osoby mówiącej w wierszu możliwe jest obcowanie umarłych blisko żywych. Fragment: „Czucie i wiara silnej mówi do mnie | Niż mędrca szkiełko i oko” to odzwierciedlenie poglądów samego pisarza.
„Romantyczność to typowa ballada, w której Mickiewicz zastosował motywy ludowe. Ta mickiewiczowska twórczość odwołuje się do tego, co niezbadane. Skryba wprowadził ludowe postaci i spowodował zwiększenie dramatyzmu poprzez umieszczenie dziewczęcych wyznań. Do tego wieszcz wybrał epickiego narratora. Wybitny pisarz, jako reprezentant młodego pokolenia artystów, tym oto sposobem podjął się prowadzenia polemiki z mijającym oświeceniowym realizmem, a jego utwór stał się jednym z proponowanych w nowych czasach.