„Przygody Tomka Sawyera” to powieść powstała w drugiej połowie XIX wieku, dokładnie została zakończona 5 lipca 1875 roku, a wydana w ostatnim miesiącu 1876 roku przez American Publishing Company. Uprzednio prace Marka Twaina nad powieścią zostały przerwane, dlatego też materiał tkwił w schowku przez dwa lata. Pisarz powrócił do niej latem 1874 roku.
W twainowskim dziele widoczny jest wpływ nie tylko własnych i znajomych doznań (w tym relacji autora – Sama Clemensa z ukochaną – Oliwią Langdon), ale i literatury światowej, np. „Cierpienia młodego Wertera” Goethego. Przejawem tego jest, chociażby unikanie przez tytułową postać kolegów, czyli szukanie samotności, czy też niedbanie o dostarczenie organizmowi strawy, myśli o swojej śmierci, które są jego marzeniem: „Ach, gdyby mógł umrzeć tylko chwilowo!”, „Tak pragnął umrzeć, samotny, wygnany w daleki zimny świat, bezdomny, pozbawiony jednej przyjaznej ręki, która starłaby mu z czoła śmiertelny pot, i kochającej twarzy…”.
Publikacja tegoż utworu zaowocowała kresem panowania w pisarstwie przekonania, iż dzieciaki są solenne i „podporządkowane” panującym prawidłom. Na tle reszty znanych dzieł dla dzieci i młodzieży powieść ta wybijała się z powodu protagonisty, który bynajmniej nie stanowi wzoru do naśladowania. Nie da się też nie zauważyć, iż brak w powieści nudnego pouczania czytelnika.
Główna postać literacka zbudowana jest – tak jak my – z krwi i kości i dzięki swoim śmiesznostkom wydaje się bardzo prawdziwa, a dodatkowo nadal bliska młodym ludziom. Ma więc i zalety, przede wszystkim – dobre, wrażliwe serduszko, jak i wady, głównie – oszukiwanie i kłamanie, zwykle z chęci życia po swojemu (bez nałożonych z góry obowiązków) i w obawie przed konsekwencjami.