Reformacja to prąd społeczno-religijny, świadczący o odwadze odrodzenia. Powstał on na podstawie innej niż katolickiej Biblii. Nie cofano się nawet przed kontestacją artykułów wiary, dogmatów religijnych. Atakowano więc Kościoły, które należały do rządzących światem. Miały one olbrzymie majątki i należały do władców. Bunt przeciwko nim pociągnął powstania mieszczan przeciwko bogatym, np. w Czechach.
Tak też spory religijne dotyczące interpretacji Pisma Świętego stworzyły też wizerunek istoty ludzkiej jako stworzenia o całkowitej skażonej naturze, w której Najwyższy widzi jeno „smród i plugastwo”. Rzecz jasna mimo to walczono o prawa człowieka do swobody myśli, o indywidualną egzegezę świętych ksiąg.
Reformatorzy atakowali duchowieństwo za chciwość, nieuctwo, żądali sprawowania opieki nad łazarzami. Jednakże tak jak odrodzenie, tak i ten prąd renesansu nie pojawił się znikąd, tak bez powodu. Powody tego prądu sięgają XIV wieku, czyli początków destabilizacji w Kościele. Bezpośrednią przyczynę wybuchu reformacji bezspornie upatruje się w wystąpieniu Marcina Lutra w 1517 roku w Wittenberdze. Ogłosił on wtedy swoje tezy na temat odpustów. Kurię rzymską najbardziej poruszył fakt, iż Luter głosił o tym, jakoby Kościół na ziemi nie był w stanie udzielić odpustu i rozgrzeszyć człowieka. A przecież w tamtym czasie nie dość, że się tym zajmował, to pobierał za to świadczenia, także pieniądze.
Spalona przez Marcina potępiająca reformatora bulla papieska stała się zaczynem krwawych wojen religijnych i doprowadziły do rozbicia dotychczas wyznaniowej wspólnoty europejskiej. Taka sytuacja męczyła stary kontynent przez niemal wiek. Tak też XVI wiek był przeciwieństwem wymarzonego raju chrześcijańskiego.
Do najwybitniejszych przedstawicieli reformacji należał Jan Hus – pierwszy przetłumaczył Biblię na język narodowy, czyli czeski, a w 1415 roku został potępiony i zginął na stosie. Potomkowie Husów schronili się w Polsce. Innym wybitnym reformatorem był Marcin Liter w Niemczech (przetłumaczył on Biblię na swój ojczysty język, miał dużo zwolenników, a jego głównym celem było, aby Kościół nie wykorzystywał wiernych), którego doktryna konkurowała z KALWINIZMEM, ruchem jeszcze innego człowieka Francuza – Jana Kalwina. Ten ruch reformatorski niebezpieczeństwem najbardziej obarczał jednostkę. Utwierdził w niej wrażenie drylu religijnego.
Do walki z reformacją Kościół zawezwał w XVI wieku sobór w Trydencie. W latach 1545-1563 sformułowano nowy katechizm jako zestaw ważkich prawd wiary. Mało tego ustanowiono zakon jezuitów, dzięki któremu działania reformatorów zostały zahamowane. Jednakże to wszystko nie zdołało całkowicie przywrócić dawnego układu.