Prosta pieśń ludowa i zawarta w niej poezja oraz ich autorzy, niewątpliwie pełnili nieirrelewantną funkcję w żywocie ludzkim, narodowym. Gdy przyjrzymy się kolejom Wallenroda, zwłaszcza że jako dziecko wychowywali go Krzyżacy, nie powinna nas dziwić rola pieśniarza, który to zdołał zrodzić w nim miłość do ojczyzny i na jej rzecz pobudzić do działania.
Za pomocą pieśni opiekun przybliżał mu obraz Litwy, co w następnie wzbudziło w nim uczucia, których wcześniej nie zaznał. Wajdelota ukazał mu pewne prawdy o losach Litwinów i Alfa. Za sprawą tekstu i śpiewu z pokolenia na pokolenie przekazywano istotne informacje i z tego też sposobu zapoznania Konrada z przeszłością skorzystał właśnie śpiewak. Z myślą o ojczyźnie, w krzyżackiej zbroi, dążył oczywiście do przegranej Zakonu.
To właśnie te pieśni wzbierały w młodym człowieku odium. Tak też abominacja wobec krzyżackiego narodu nie była przypadkiem. Po jego śmierci śpiewający Halban obwieści wszystkim i potomkom rodu to, kim był Walter Alf. Oczywiście nie pominie tego, co dokonał dla swojej ojczyzny – Litwy jako Konrad Wallenrod. Tak też, za sprawą pieśni zapisywana bywa przeszłość.
Reasumując, poezja ludowa:
-
odgrywa rolę biblijnej arki, albowiem przechowuje w sobie historię ludzką: „O wieści gminna! Ty arko przymierza...”. Zatem pieśń jest nosicielką informacji. Organizuje komunikację między starszymi a młodymi krajanami. W końcu muzyka bardziej łączy, aniżeli dzieli.
-
jedyna trwa dłużej niż niejedne klęski narodowe: „Arko! Tyś żadnym nie złamana ciosem…”.
-
ma wymiar tyrtejski, spełnia funkcję towarzysza także w ludzkim niedostatku, wzbudza w ludziach miłość do kraju, umacnia w patriotyzmie, budzi do nienawiści i przekonuje do walki z wrogiem.
Dodatkowo nawet wykonawca pieśni nie ginie wraz z Konradem. Dlaczego? Aby amieć możliwość przekazania pieśnią wieści, by z nich powstał „…mściciel […] kości!” i mogło wybuchnąć powstanie listopadowe. Tak więc poezja, muzyka są przede wszystkim przesłaniem, którego zadaniem jest przetrwanie i powiadomienie, wpłynięcie na kształcenie się przyszłego narodu.