Szczegółowy plan wydarzeń „Przedwiośnia” Stefana Żeromskiego, czyli streszczenie w punktach

Rodowód:

1. Rodzice przyszłego bohatera.
1. Jadwiga Barykowa z domu Dąbrowska pochodziła z Siedlec. Wbrew swoim uczuciom do innego oraz prowadzonego przez siebie wewnętrznego konfliktu została wydana za mąż za starszego, acz posiadającego dobrą posadę urzędniczą w carskiej administracji – Seweryna Barykę.
2. Seweryn Baryka nie był człowiekiem wykształconym i nie posiadał zawodu. Przez dłuższy okres swojego życia zmieniał zajęcia, stanowiska, poszukując przy tym najbardziej przynoszącego zysk źródła utrzymania. Dzięki protekcji rodaków w carskim aparacie administracyjnym rozpoczął wspinaczkę po szczeblach kariery i gromadzenie większego majątku. Wreszcie osiadł w Baku, gdzie uzyskał wysoką pozycję w „światku polskim”.

2. Cezary Baryka.

   1. Narodziny chłopca: 1900 rok w Baku.

   2. Dzieciństwo pełne: miłości, komfortu, rozpieszczania.

   3. Tożsamość narodowa syna: Uczęszczając do rosyjskiej szkoły, wyrastał bardziej na Rosjanina niż Polaka, chociaż rodzice dbali, by nie zapomniał o Polsce i ojczystej mowie.

Część I – Szklane domy:

1. Wybuch I wojny światowej.

   1. Seweryn Baryka zostaje powołany do wojska carskiego i wyrusza na front.

   2. Pani Jadwiga zmuszona zostaje do samodzielności w podejmowaniu decyzji o domu oraz w wychowaniu pociechy.

   3. Młody Baryka wyrwawszy się spod wpływu ojca, zaczyna rozsmakowywać się w swobodzie i samowoli. Oddaje się chuligaństwu, jest coraz bardziej nieznośny dla profesorów, natomiast nocami ugania się z kolegami po mieście.

   4. Pani Barykowa rozmyśla o powrocie do Siedlec, jednak nie czyni tego, mając na względzie swojego męża. Często wspomina o utraconej miłości.

   5. Początkowo listy od Seweryna nadchodzą systematycznie. W każdym widnieje pytanie o zdrowie i zachowanie syna oraz pochwały za jego posłuszeństwo, które Jadwiga, obawiając się wyznać w listach prawdę, wychwala mężowi.

   6. Przez okres kolejnych trzech lat nieobecności rodzica Cezary staje się faktycznym panem domu. Wiadomości od ojca nadchodzą nieregularnie, coraz to rzadziej, aż wreszcie nie dochodzą już żadne.

2. Wybuch rewolucji.

   1. Rewolucja przeinacza się w rzeź byłych „burżujów” i istne polowania na każdych, choćby podejrzanych o sprzyjanie dawnej władzy. Rozpoczyna się okres grabieży – „konfiskat” i głodu.

   2. Cezary ślepy na fakt, w co przeradza się przewrót, chwyta z zapałem ideę rewolucji i utożsamia się z falą bezprawia. Doprowadza go to do bójki z dyrektorem jego gimnazjum i zamknięcia przed nim drzwi wszystkich szkół w państwie.

   3. Pani Jadwiga z niepokojem obserwuje zachowanie swojego dziecka, usiłuje mu tłumaczyć, że to, co się dzieje nie jest niczym pozytywnym. Cezary nie odstępuje od swojego sposobu postępowania.

   4. Pani Barykowa przenosi część ukrytego na czarną godzinę skarbu do kryjówki i urządza długie wyprawy na prowincję, gdzie w zamian za złoto zdobywa nieco pożywienia i przemyca je do domu.

   5. Po ukryciu części skarbu, Cezary „dla idei” wskazuje miejsce ukrycia kosztowności. Zajęte zostaje także mieszkanie Baryków, im samym zostaje tylko mała komórka.

   6. Brak komfortu, trud egzystencji otrzeźwia nieco Cezarego, który dostrzega, że matka w wielu sprawach miała rację, widzi jej wysiłki w celu utrzymania ich przy życiu.

   7. Oboje z nadzieją wyczekują powrotu Seweryna. Pani Jadwiga zaprasza do siebie 5 wynędzniałych kobiet, czyli przebraną za biedaczkę księżną Szczerbatow-Mamajew z córkami.

   8. W nocy dokonano rewizji mieszkania Baryków, aresztowano księżną, Baryków zaś ukarano za przechowywanie złota i wpisano na czarną listę, co oznaczało, że będą obserwowani.

   9. Matka Cezarego, wciąż śledzona, zostaje pojmana podczas próby wydobycia złota ze swej kryjówki za miastem. Mocno pobita, wskazuje schowek i zostaje skierowana do ciężkich robót publicznych w porcie, gdzie na skutek wycieńczenia i złego traktowania umiera. Cezary zostaje sam. Cudem udaje mu się załatwić pochówek w osobnej mogile na katolickim cmentarzu. Odczuwa częściową odpowiedzialność za śmierć matki. Zastanawia się nad sensem tych wszystkich wydarzeń rewolucyjnych.

   10. Cezary poszukuje wiadomości o ojcu, dowiaduje się, że przystał do legionów polskich, jednakże później zaginął. Często odwiedza grób matki, rozumie teraz, że dobrobyt, który był jego udziałem, został okupiony krwią i łzami setek biedaków. Ciągle jednak utożsamia rewolucję z nieuniknionym i „sprawiedliwym” procesem poprawy doli wyzyskiwanych do tej pory nędzarzy.

3. 1818 rok – Krwawe walki.

   1. Wiosną w Baku dochodzi do wojny między Tatarami a Ormianami, którzy w odwecie za 1905 rok dokonują mordów na ludności tatarskiej. Oddziały tatarskie zwracają się o pomoc do sułtana i oblegają miasto. Sytuacja jest ciężka, a deficyt żywności czyni życie jeszcze trudniejszym. Miasto obejmuje czas grabieży i rzezi.

   2. Cezary obojętnieje na wydarzenia, walczy o przetrwanie. Chodzi na grób matki, narażając się przy tym na śmierć. Wcielony do armii broniącej miasta zostaje w niej do klęski. Zdobywcy mordują Ormian i wszystkich ich wspierających. Baryka unika śmierci dzięki legitymacji. Zostaje wówczas zapędzony do pracy przy grzebaniu zwłok.

   3. Cezary tuła się i obserwuje cały ten przebieg rewolucji. Podczas grzebania ciał, dostrzega ciało młodej, pięknej dziewczyny i staje się dlań symbolem zepsucia i zezwierzęcenia ludzi.

   4. Pewnego dnia główny bohater we włóczędze rozpoznaje ojca. Ojciec proponuje wspólną ucieczkę, na którą syn niezwłocznie wyraża zgodę.

   5. Próbują zarobić pieniądze na podróż, acz stan Seweryna jest bardzo ciężki.

   6. Pierwszy etap podróży to walizka Seweryna, która przechowywana jest przez polskiego emisariusza politycznego w Moskwie – Bogusława Jastruna.

   7. Wyruszają w podróż w ziemie, przebrani za radzieckich. Początkowo statkiem do Carcyna, następnie pociągiem do Moskwy. Dużo ze sobą rozmawiają, a Seweryn opisuje synowi bajeczny świat szklanych domów chłopskich i robotniczych, czystych, zdrowych i tanich, wynalezionych przez genialnego naukowca o nazwisku Baryka. Ten wspaniały świat oparty jest na szkle i elektryczności, największy zaś w nim kapitał stanowi zdrowie. Wywiązuje się intensywna, ostra rozmowa, w której syn stoi na stanowisku obrony rewolucji w Rosji, która to ma doprowadzić do zbudowania równie pięknego świata. Ojciec zajmuje stanowisko swojej zmarłej żony.

   8. W Moskwie Barykowie zmieniają się w inteligentów polskich wracających do ojczyzny. Wsiadają do pociągu wiozącego powracających do Polski emigrantów. Pociąg zdąża do Charkowa, często w drodze staje. Maszynista nie ukrywa, że należy mu się pewna składka. Zbiera złoto, biżuterię, nawet garderobę. Pociąg zatrzymuje się przed Charkowem, pasażerowie zaś muszą dalej iść pieszo.

   9. W mieście Seweryn i Cezary oddają walizkę do przechowalni i udają się do urzędu, aby dowiedzieć się, kiedy będzie pociąg jadący do granic Polski. Wiadomości nie są dobre, a po powrocie okazuje się, że walizka zniknęła. Chwytają się różnych zajęć, stan Seweryna pogarsza się i z każdą chwilą czuje się coraz słabszy.

   10. W czasie oczekiwania na pociąg Cezary wiele czasu spędza na wiecach rewolucyjnych. Szarpią nim mieszane uczucia.

   11. Po kilku tygodniach oczekiwania Cezary dowiaduje się o nadjeżdżającym pociągu. Przewodnik grupy reemigrantów, znajomy Seweryna, inż. Białynia, odmawia przyjęcia ich. Nie pomagają żadne argumenty. Do rozmowy miesza się nieznajomy pasażer pociągu i bierze ich na własną odpowiedzialność, ukrywając w ostatnim z wagonów.

   12. Nieznajomy przynosi im jedzenie, ale stan ojca się pogarsza. Przyprowadza lekarze, lecz nie ma już nadziei. Przed śmiercią Seweryn nakazuje Cezaremu jechać do Polski i w Warszawie odszukać jego znajomego – Szymona Gajowca.

   13. Pociąg dociera do granicy, ludzie trzymani są w wagonach do ostatniej chwili. Pierwsze chwile pobytu na polskiej ziemi rozczarowują Barykę. Nie ma nigdzie szklanych, pięknych domów, siedziby są tu tak samo obskurne, jak do tej pory.

Część II – Nawłoć:

1. Powrót do stabilności.

   1. Cezary dociera do Warszawy i zgodnie z przedśmiertną radą ojca, odnajduje Gajowca, który chętnie udziela mu pomocy. Zaprzyjaźniają się i Baryka podejmuje studia medyczne. Dawny wielbiciel jego matki (nadal kawaler z jej powodu), wysoki urzędnik w Ministerstwie Skarbu załatwia mu posadę we własnym biurze.

   2. Baryka przerywa studia przez wojnę polsko-radziecką.

   3. Cezarego porywają hasła, przez co przyłącza się do Polaków.

   4. Szymon nie ukazuje sprzeciwu, więc młody Baryka wraz ze swoim oddziałem odbywa pierwszy etap swojej wędrówki, drogę z Warszawy do Radzymina. Cezary odznacza się sprawnością i odwagą. Nie odnajduje „szklanych domów”, z czasem zapomina o nich, pochłania go ideologia wojaczki.

   5. Bohater ratuje od śmierci Hipolit Wielosławskiego, studenta pochodzącego z zamożnej rodziny. Łączy ich teraz przyjaźń i na jesieni opuszczają szeregi armii. Hipolit zaprasza Cezarego do rodzinnej Nawłoci, do okolic Częstochowy.

   6. Obaj przybywają do nawłockiego dworku, są gorąco witani, zabawy trwają do późna. Rankiem Cezary chodzi po ogrodzie i widzi jak jakaś młoda miejska panna – gość w tym domu, została zaatakowana przez perliczkę i ucieka do domu, po czum panna Karolina będąca siostrą cioteczną przyjaciela Baryki, wpadła do pokoju stołowego wprost z łóżka i poczęła tańcować. Gdy dostrzega obecność Cezarego – ucieka.

   7. Po śniadaniu Baryka i Hipolit jadą na przejażdżkę. Spotykają Laurę z Władysławem, zostają zaproszeni na śniadanie i jadą za nią do Leńca.

   8. Panna Wanda – bohaterka przygody z perliczką, pięknie gra na fortepianie. Przyjaciele po powrocie zapragnęli poznać pianistkę. Cezary gra z nią, aż do obiadu.

2. Sytuacje doprowadzające do tragedii i wyjazdu.

   1. Po obiedzie ksiądz Anastazy, Hipolit, Karolina i Baryka udają się na przejażdżkę. Karolina traci równowagę i pokazuje wszystkim swe pończochy. Cezary rozmyśla o mijanych w dworze chłopach. Zatrzymują się przy gospodarstwie – Chłodek. Cezary z Karoliną opowiadają sobie nad stawem swoje dzieje. Karolina ujawnia swój wstręt i nienawiść do bolszewików, Baryka zaś mówi o chęci poznania życia polskich chłopów i robotników.

   2. Wiele czasu upływa teraz Baryce na zabawach, spacerach. Rozwija się romans Cezarego z Karoliną. Zakochana jest w nim także panna Wanda. Uwodzi go również Laura.

   3. Laura kilka dni przed zabawą przebywa do Nawłoci. Cezary pieszo wyprawia się do dworku w Leńcu i zostaje z Kościeniecką na noc.

   4. Na bal przybywa cała okoliczna śmietanka. Cezary wodzi oczami za Laurą, wcale nie zwraca uwagi na Karolinę czy pannę Wandę, która gra na fortepianie. Karolcia tańczy taniec kozacki i jako partnera bierze Barykę, który zresztą jest wspaniałym tancerzem.

   5. Cezary wciąż szuka sposobów bycia z Laurą, grywa czasem z Wandą.

   6. Pewnego razu po całodziennej wyprawie z Hipolitem, Cezarego wzywa ksiądz Anastazy do pokoju Karoliny, która umiera na skutek zatrucia. Anastazy udziela im ślubu i Karolina umiera.

   7. Zostaje wszczęte śledztwo, które prowadzi do domu zarządcy i do panny Wandy, która ostatnia częstowała zmarłą wodą z sokiem. Zostaje aresztowana, gdyż sekcja zwłok wykazała obecność w ciele denatki strychniny, której cały słój był w szafie rządcy Turzyckiego, lecz z braku dowodów oraz motywu, szybko podejrzaną zwolniono.

   8. Cezary żyje z daleka od tego wszystkiego, wciąż odwiedza Laurę.

   9. Pewnej grudniowej nocy Barwicki zaczaił się na Barykę, po czym odbywa się między nimi bójka. Laura, dla pozorów, osłania Barwickiego i wyrzuca Cezarego z domu. Ten po ostrej wymianie zdań uderza kobietę i odchodzi.

   10. Po odjeździe Władysława z Leńca, Cezary usiłuje dostać się do Laury, ale wszystkie drzwi są zamknięte. Błąka się i trafia na nawłocki cmentarz. Przy grobie Karoliny spotyka księdza, który napomina go o zastanowienie się nad swymi błędami.

   11. Cezary prosi Hipolita o pozwolenie na samotny, kilkudniowy pobyt w Chłodku. Podejmują go tam ekonom Gruboszewski ze swoją małżonką. W niedługi czas po Wigilii dowiaduje się od przyjaciela, że Laura poślubiła w Krakowie Barwickiego. Niewątpliwie, jest to dlań dużym ciosem. Nie mogąc już dłużej wytrzymać, postanawia wyjechać.

Część III – Wiatr od Wschodu:

1. Powrót do Warszawy.

   1. Baryka powraca na medycynę. Skromne fundusze zmuszają go do mieszkania wraz z kolegą ze studiów – Buławnikiem. Spienięża także elegancki frak – prezent od Hipolita. Stopniowo jednak pieniędzy ubywa.

   2. Cezary udaje się o wsparcie do pana Gajowca. W czasie wizyty Cezary prowokuje dyskusję o Polsce, zaciekawiony trzema portretami. Gajowiec wyjaśnia, że są to trzej nauczyciele jego: Marian Bohusz, Stanisław Krzemiński i Edward Abramowski, którzy uczyli go jak wcielać w życie patriotyzm. Na zarzuty Baryki, że ta „nowa” Polska wcale nie jest tak doskonała i najbiedniejsi chłopi, robotnicy żyją w nędzy, Gajowiec powiada o „przedwiośniu”. Wyjaśnia, że to początek drogi, okres, gdy Polacy uczą się na nowo, jak mają dbać sami o własne, wspólne interesy.

   3. Baryka, mieszkaniec dzielnicy żydowskiej, wiele czasu spędza na obserwacji tego obdartego ludu.

   4. Pan Szymon zapragnął napisać książkę o Polsce prawdziwej, jako zbieracza materiałów zatrudnił Cezarego.

   5. Barykę i Buławnika odwiedza starszy kolega z wydziału prawniczego – Antoni Lulek. Prowadzi z Baryką długie rozmowy, wywiera nań ogromny wpływ, próbuje zarazić go antyburżuazyjnymi ideałami.

2. Wahania bohatera.

   1. Antoni zabiera Cezarego na zebranie, na którym wysłuchuje mów agitacyjnych, przepełnionych akcentami antypolskimi. Baryka zabiera głos i spotyka się z brakiem zrozumienia. Znienawidzony opuszcza zebranie.

   2. Dochodzi do sprzeczki między nim a Gajowcem.

3. „Iskierkowaty” powrót do przeszłości i jej wpływ na teraźniejszość.

   1. Cezary otrzymuje list od Laury z prośbą o spotkanie w Ogrodzie Saskim.

   2. Spotkanie dwojga. Cezary wyznaje swoją miłość, żal za uderzenie jej. Zarzuca jej jednak, że wyszła za człowieka niekochanego, raniąc tym jego serce. Zazdrość bierze w jego sercu górę nad miłością i odchodzi, bez słowa.

   3. W 1924 roku, pierwszego dnia przedwiośnia na ulice Warszawy wychodzi tłum bezrobotnych i robotników niezadowolonych ze swych głodowych pensji. Na czele tłumu kroczy Baryka jakby oderwany od reszty. Najprawdopodobniej mający swoje osobiste powody, nie zaś polityczne, by uczestniczyć w tymże marszu.