Menu Zamknij

Twórczość Bolesława Leśmiana

 

  Bolesław Leśmian to pisarz dwupokoleniowy, który debiutował jeszcze w XIX wieku u schyłku lat 90. Opublikował wtenczas swoje pierwsze teksty poetyckie w „Wędrowcu” i „Głosie”.

 

     Za swojego życia doczekał się trzech tomów poezji, acz trendy modernistyczne nie odegrały zbytniego piętna na jego dorobku. Pierwszy tomik „Sad rozstajny” jest jedynym bliskim programowi „Chimery”. Skrybie blisko było do filozofii Bergsona i Nietzschego, co wpłynęło znacznie na jego twórczość. Widoczna była więc fascynacja: człowiekiem aktywnym odwołującym się do pierwotnej natury oraz tym, co odmienne i wtopione w przyrodę, a także jednością. Podobnie wyraźna była niechęć do filistrów i wywyższenie artysty.

     Leśmian jeszcze poszukuje swoich sposobów wyrazu. W tomikach z okresu dwudziestolecia międzywojennego motywy pierwotnej ludowości zastąpione zostały motywem nicości i śmierci. Jeszcze w utworach z drugiego tomu „łąka” z 1920 roku napotykamy na folklor, fantazję ludową, świat dynamiczny między istnieniem a nieistnieniem. Człowiek zaś skazany jest na ciągłe zmiany. Nawet jeśli dobrze odnajduje się w metafizycznych zaświatach, nie może zrozumieć istoty bytu.

    Leśmianowski świat fascynuje, ale i prowadzi do obaw, nieustannych pytań i poczucia jego niezrozumienia. Wszelkie zjawiska przenikające się wzajemnie, ulegające zmianom wedle niepojętych zasad – to wszystko sprawiało, iż leśmianowska postać nie mogła czuć się bezpiecznie. Brzydota zaś to specyficzna estetyka, charakterystyczny symbol w dziełach tegoż pisarza.

    Takie oto poetyckie obrazowanie sprawiło, iż dorobek Leśmiana mieści się na granicy iluzji i fantastyki. Widoczna w dziełach skryby jest zarówno znajomość i „Baśni z tysiąca i jednej nocy”, i Pisma Świętego, i baśni poznanych za naszą granicą, jak i fascynacja romantyzmem i erotyką, o czym świadczy słynny cykl zatytułowany „W malinowym chruśniaku”.

    W 1936 roku, przed śmiercią poety, ukazał się tom „Napój cienisty” napisany pesymistycznie, jakby z przeświadczeniem o zbliżającym się kresie. To w nim poeta poświęcił miejsce na „Urszulkę Kochanowską” i balladę pt. „Dziewczyna”. Niedługo po śmierci pisarza jego przyjaciel przygotował z dzieł Leśmiana ostatni tom, który został nazwany „Dziejba leśna” i wydany w 1938 roku.

    Literat ten to także pisarz tworzący dla dzieci. Napisał utwory „Klechdy Sezamowe” i „Podróże Sindbada Żeglarza”, które wydano w 1913 roku oraz „Klechdy polskie” w 1956. Przełożył też dzieła Edgara Allana Poe na język polski. Pisał również szkice teatralne i eseje. Nie wolno zapominać, iż stworzył parodię utworu Żeromskiego, którą nazwał „Sezamowe prace” i dramat mimiczny „Skrzypek opętany”.

 

    Jednak Bolesław Leśmian najbardziej znany jest dzięki swojemu słowotwórstwu i używaniu języka przesyconego neologizmami, które nazwano leśmianizmami. To właśnie swoiste zestawienie ze sobą słów o krańcowo różnych znaczeniach nadaje poezjom tegoż poety niepowtarzalny charakter.

Translate »