Romuald Traugutt to przywódca powstania listopadowego.
Maryś Tarłowski to przyjaciel Jagmina, powstaniec, który na końcu ginie w walce.
Jagmin to dowódca oddziału powstańców, wspaniały żołnierz, umiera podczas bitwy.
Tych trzech bohaterów na polu bitwy można zaliczyć do głównych, czyli pierwszoplanowych postaci w dziele Orzeszkowej.
Nowela Elizy Orzeszkowej pt. „Gloria victis” stanowi obraz dramatycznych wątków powstania styczniowego. Zryw powstańców odbył się w 1863 roku, a w następnym jeszcze dogorywał. Wielu rodaków zostało włączonych do walki o niepodległość, chociaż byli oni skazani na klęskę.
Nad litewskie Polesie dotarł personifikowany wiatr, którego nie było w tych stronach z pół wieku, gdyż latał po całym świecie, słuchał opowiadań natury i przekazywał zasłyszane historie dalej. Przywitał się ze znajomym mu lasem, dawnym przyjacielem, ze świerkami, dębami i brzozami.
W pewnej chwili wiatr powiał za Kanał Królewski, na leśną polankę, w której swój żywot pędzą dzikie róże, paprocie, trawa. Niby to samo miejsce, ale jednak coś uległo zmianie. Od drzew, leśnych kwiatów usłyszał o mogile bezimiennych bohaterów. Chce poznać opowieść o pochowanych tu osobach, o czasach powstania styczniowego, które miało miejsce w 1863 roku. Głównym narratorem stał się stary, acz potężny dąb. Opowiedział on o niezwykłych zdarzeniach niegdyś się tu rozgrywających.
Polesie litewskie – Polesie jest krainą geograficzną obejmującą dzisiejsze zachodnie tereny Polski, a także Białorusi i północną część Ukrainy. Spora część Polesia należała do Wielkiego Księstwa Litewskiego.
Cytat: „Szumiał o wszystkim, co widział, co słyszał na szerokim wielkim, na przedziwnym świecie i leciał, aż przyleciał do krainy w wody, trawy i drzewa bogatej, która nazywa się Polesie litewskie”.
Kanał Królewski – kanał na Polesiu łączący Pinę z Muchawcem.
Cytat: „Wiedział wiatr, co to za woda i jak się nazywa. Przed połową stulecia tu był i wiedział, że jest to Kanał Królewski”.
na szczyt situ – na szczyt sitowia.
Cytat: „Zanim motyl zdołał wzbić się z przybrzeżnej trawy na szczyt situ, u którego zwinął do snu pozłacane skrzydła, wiatr przeleciał nad Królewskim Kanałem i oko w oko spotkał się z roztoczonym jak wzrokiem sięgnąć, wysokopiennym, cienistym, przezroczystym lasem”.
Pisarka nazwała zarówno sam utwór „Gloria victis”, jak i cały cykl nowel dotyczący czasów powstania styczniowego. Tytuł ten oznacza „Chwała zwyciężonym”. Z pewnością jednak nie miała na myśli tych, którzy się poddali. Mowa raczej o ludziach, którzy odznaczyli się męstwem, czynami na miarę bohatera, poświęcili się dla dobra kraju.
Nowela to gatunek epicki. Wyróżnia się on krótką treścią. Na domiar tego oznacza się jednym lub kilkoma głównymi bohaterami i jednym miejscem akcji. W takim dziele zredukowana zostaje liczba wątków, opisów przyrody.
Tytułem noweli Elizy Orzeszkowej jest łaciński zwrot. Tłumaczymy go na nasz ojczysty język jako „chwała zwyciężonym”. Po raz pierwszy słowa te padają pod koniec książki. Wykrzykuje je wiatr po wysłuchaniu opowieści o powstańcach. Zawołanie to jest wyrazem szacunku dla ludzi, którzy walczyli i polegli w bitwie.
Sama treść utworu „Gloria victis” stworzona została już w 1888 roku. Powstała na podstawie osobistych wspomnień z okresu zrywu styczniowego. Jednakże nie mogła od razu zostać opublikowana. Musiała oczekiwać złagodzenia cenzury i dopiero po roku 1905 możliwe było ukazanie się jej drukiem. W 1910 roku dzieło Orzeszkowej znalazło się w zbiorze nowel, od którego pochodzi jego tytuł.
Wyrok, jaki uchwalił sędzia dotyczący Joanny Lipskiej, można uznać za łagodny. Choć dla tak ubogiej kobieciny, był on i tak surowy.
Uczniowie tej młodej nauczycielki czują estymę do niej i tego, czym się zajmuje. Z chęcią przyjmują od niej nauki, z wdzięcznością pojawiają się na spotkaniach.
