„Janko Muzykant” to bardzo znana w Polsce nowela Henryka Sienkiewicza. Bierze się ją pod uwagę w dwójnasób. Po pierwsze warto przyjrzeć się utworowi z punktu widzenia pozytywisty. Po drugie należałoby spojrzeć na ukazane zagadnienie pod względem całościowym, nie bacząc na konkretną epokę.
Syn ubogiej komornicy – pewnie matka wychowywała go sama – włosy miał jak śnieg, a kosmyki spadały mu na jasne wytrzeszczone oczka. To wiejskie, chude i cherlackie dziecię, które od narodzin było mizerne i opalone, a chodziło z „palcem w gębie, z wytrzeszczonymi zaklętymi oczyma” w koszulce przepasanej krajką i w słomianym kapeluszu. Brzuch miał chłopczyk zawżdy wydęty, policzki – zapadłe, natomiast oczy – „najczęściej łzami zalane”. Nie wolno pominąć jego „piersi, które wpadały mu coraz głębiej i głębiej”. Zimą Jankowi dokuczał niedosyt pożywienia i ciepła, co tylko pogarszało jego wygląd zewnętrzny. Co prawda po ukończeniu czwartego roku życia nieco polepszył się jego stan zdrowia, aczkolwiek nadal był cherlawy.
Wieś, w której przyszedł na świat Janek, była pouwłaszczeniowa. Sprawami karnymi zajmował się samorząd poprzez sąd gminny, którym był wójt z ławnikami. Pomocą był stójkowy pilnujący ładu.
Zagadnienie noweli znanego prozaika najlepiej ukazuje zakończenie dzieła.
Przyjście na świat wątłego i słabego dziecka.
Nadzwyczajna miłość Janka do muzyki.
Wykonanie „skrzypiec” przez dziecko.
Bohater został ukazany za pomocą środków, które wyraźnie wpływają na wyobraźnię osoby czytającej oraz na jej uczucia. Przykładem takich zabiegów są cytaty z np. początkowej mowy narratorskiej o Janku: „wątłe to, słabe”. W dziele Sienkiewicza występują także epitety oraz porównania, a dzięki nim zobrazowana została sylwetka chłopca, np. „chuderlawe ciało”.
