Jak wiemy, pozytywizm zmagał się ze skutkami powstania styczniowego. Rosjanom przestało już wystarczać pokonanie Polaków, chcieli bowiem, aby porzucili swój ojczysty język i kulturę. Polacy mieli czuć się Rosjanami. Do tego konie feudalizmu zbiegł się w czasie z rewolucją przemysłową. Rozwój Warszawy i Łodzi doprowadził do zrodzenia się nowoczesnej społeczności. Dużo w tym zdziałała literatura.
Młodzi po powstaniu przejęli filozofię europejską. Zauroczeni tezami Comte’a, Milla i innymi pozytywistycznymi myślami, próbowali przekształcić je do polskiej rzeczywistości.
Jak łatwo zauważyć, w obu ideach pojawia się słowo „praca”. Nie trudno też się domyślić, że nie jest to zbieg okoliczności, albowiem to właśnie ona stanowiła światełko w tunelu, które miało pomóc odbudować polską społeczność.
Nie ulega wątpliwości, że pozytywizm polski umieszczamy między rokiem 1864 a 1890. Przyjmuje się, że 1864 rok to ostateczne rozstanie z romantyzmem. Powinno się też pamiętać, iż w tym roku upadło powstanie styczniowe, uwłaszczono chłopów na obszarach zaboru rosyjskiego. Te wydarzenia przyczyniły się do powstania zupełnie odmiennej epoki w naszym kraju.
Nowela to krótki utwór prozatorski najpopularniejszy w drugiej połowie XIX wieku. Wywodzi się od włoskiego twórcy renesansowego G. Boccaccia i zbioru stu nowel – „Dekameron”.
Zasadniczą metodą kreatywną skrybów pozytywizmu był realizm. Oczywiście ten termin ogólny funkcjonuje w charakterze miana epoki literackiej. Określa się nią również sposoby twórcze w malarstwie, literaturze, czyli w sztuce na starym kontynencie. Taka tendencja zaistniała pomiędzy prądem romantyzmu a naturalizmu przy schyłku stulecia. Można więc tą nazwą wskazać pełnię dążeń w literaturze i sztuce, co realnie i prawdziwie odwzorowuje powszednią, człowieczą egzystencję w swoim środowisku.
Pozytywizm jest prądem kulturowym drugiej połowy XIX w. powszechnym w Anglii, Francji i innych państwach europejskich. Nazwa i filozofia tegoż nurtu powstała dzięki Augustowi Comte żyjącemu w latach 1798-1857. Ten francuski filozof wskazywał kierunek pozytywistycznej nauce mądrości za sprawą swoich, aż 6. tomowych „Wykładów filozofii pozytywnej”. Wyjaśniały one reguły nowego postrzegania świata. Pozytywny oznaczał wówczas to samo, co praktyczny, realny czy życiowy. Nie zaś „cudowny”. Dziś pozytywny to „dodatni”, „dobry”, „korzystny”, czyli antonim negatywnego.
Jak wiadomo, za twórcę filozofii pozytywnej uznaje się Augusta Comte, autora dzieła pt. „Wykłady filozofii pozytywnej”. Określał w nim, czym jest nauka mądrości pozytywnej i wyjaśniał, jak należy ją pojmować. Nie zajmował się metafizyką, lecz wiedzą o człowieku i stosunkach ze światem, czyli fizyką społeczną. Głosił on, iż uwielbienie faktów rzeczywistych, filozofia tej epoki ma sens realny, gdyż jej zadaniem jest służenie poprawie życia.
