Kompozycja „Latarnika” Sienkiewicza składa się:
-
z prezentacji, czyli przebiegu zdarzeń Skawińskiego od powstania listopadowego do zostania latarnikiem. To właśnie w tej części książki dowiadujemy się, jak wyglądało życie bohatera, a było ono niczym okręt na morzu podczas burzy.
-
z postępu wątku, w którym dowiadujemy się o pracy nestora na latarni. W opowiadaniu przeważają deskrypcje powtarzających się czynności., gdyż żywot głównej postaci dotyczy jedynie natury i obowiązków służbowych. Odosobnienie fizyczne i wyobcowanie psychiczne spowodowało popadnięcie matuzala w pewnego rodzaju indyferencję, o czym świadczy fragment „W ciągłym odosobnieniu i wobec otoczenia nadzwyczaj prostego a wielkiego, począł stary tracić poczucie własne odrębności, przestawał istnieć, jakby osobno, a zlewał się z tym, co go otaczało” oraz ten cytat „…i w tym ograniczeniu własnego odrębnego bytu, w tym pół-czuwaniu, pół-śnie znalazł spokój…”. W tej części mamy do czynienia z hamowaniem pędu relacji. W zamian za to doświadczamy wiele opisów.
-
ze sceny decydującej ukazującej wyjście bohatera z letargu. To jest chwila zwrotna w jego egzystencji spowodowana przez nieoczekiwane uzyskanie dostępności do polskiej poezji Adama Mickiewicza. Przebudzenie z zobojętnienia było możliwe za pośrednictwem „Pana Tadeusza” i wywoływanych przez literaturę obrazów pięknej ziemi polskiej zapamiętanej jeszcze za młodych lat. Dzięki wspomnieniom Skawińskiego ujawniają się jego rzeczywiste, głębokie uczucia. Za sprawą tego fragmentu książki dostrzegamy przeciwieństwo tej przełomowej sytuacji bohatera z jednostajnym tokiem działu poprzedzającego.
-
z zakończenia dyskusyjnego, albowiem istnieje pozytywny i negatywny jego aspekt. Co prawda, nie wywiązawszy się ze swojej funkcji, starszy człowiek zatracił swoją szansę na proste życie, ale w zamian, dzięki mickiewiczowskiemu dziełu powrócił do kraju lat dziecinnych.