Z samego tytułu sienkiewiczowskiego dzieła wynika, iż w utworze opowiada pan Wawrzynkiewicz. W końcu pamiętnik to zbiór zapisanych wydarzeń, w których jego autor albo brał udział, albo był ich świadkiem. Henryk Sienkiewicz daje nam tym sposobem znać, że zdarzenia rozgrywające się w jego noweli miały miejsce w rzeczywistości.
„Kordian” to praca znanego skryby, która miała ukazać dzieje walczącego o niepodległość pokolenia. Można więc uznać ją za głos poety w dyspucie na emigracji po porażce powstańców. Czy jednak sam autor nie powołał do życia swoje dzieło, by w tej formie dokonać rozliczenia z własnymi życiowymi osiągnięciami?
Tematem tegoż krótkiego dzieła są dzieje młodego, albowiem jedenastoletniego chłopca, który jest jednym z uczniów poznańskiego gimnazjum. Michaś, gdyż tak mu na imię, ma dodatkowo własnego opiekuna i nauczyciela – pana Wawrzynkiewicza. Natomiast matka młodego Polaka, pani Maria, wraz z córką mieszkała w Zalesinie. Wszelkie możliwości widziane przez nią we własnym synu przyczyniły się do wyolbrzymienia talentu Michasia. W istocie głóœna postać uczyła się do nocy, by tylko zadowolić matczyne oczekiwania.
Mottem „Kordiana” jest pewien fragment z powieści poetyckiej Juliusza Słowackiego, której tytuł to „Lambro”:
Adaś Niezgódka w Akademii pana Kleksa.
Zapisywanie doświadczeń związanych ze szkołą.
Szpak Mateusz i jego tragiczna historia.
Strapienie i trudy Michasia – ucznia pruskiego gimnazjum.
Zbieżne usposobienia syna i maci.
Pokładanie nadziei w Michasiu.
Pozytywne i negatywne efekty ciągłej nauki chłopca.
Dalszy problem z obcym akcentem.
Wewnętrzny ból wywołany fałszywą historią Polski.
Poszerzony program nauczania i gorszy stan zdrowia Michasia.
Chłopczyna wydalony z gimnazjum.
Ciężka choroba.
Śmierć chłopca.
„Kordian” nie należy tylko do wielkich arcydzieł Słowackiego, ale także literatury polskiej. Z pewnością należy pamiętać o jednym z czołowych dramatów romantycznych, niemniej jednak nie zapominajmy, iż autor odwołał się w utworze do takich form dramatycznych, które były znane już średniowiecznym twórcom.
Wydarzenia mające miejsce w noweli H. Sienkiewicza pt. „Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela” rozgrywają się w XIX wieku, a dokładniej w latach 70., w czasach dużego nasilenia działań Niemiec mających na celu zgermanizowanie polskich szkół. Miejscem akcji jest miasto, które obecnie leży w województwie wielkopolskim, a dokładniej mowa o jednym z poznańskich domów.
„Kordian” Juliusza Słowackiego powstał w 1833 roku w Genewie, natomiast wydano go w marcu następnego roku.
Utwór powstał w Genewie, w czasie drugiej części 1833 roku. Zamysł pisarza był nieco inny, a świadczy o tym podtytuł „Część pierwsza trylogii. Spisek koronacyjny”. Drugą część skryba zniszczył, a o trzeciej niczego nie wiadomo. Dlatego też stosuje się tytuł, który autor wybrał dla całej trylogii.
