Podobnie jak w przypadku „Szkiców węglem” pisarz opisuje los chłopów po ich uwłaszczeniu. Jednakże mniej uchylał rąbka tajemnicy na temat sądów gminnych, a więcej ukazał z późniejszego żywota chłopów, którzy przez wyrok znaleźli się nad przepaścią.
Wawrzon Toporek to typowy chłop z Polski, dokładnie ze wsi Lipińce pod Poznaniem, który w tych czasach był pod zaborem pruskim.
„Janko Muzykant” to bardzo znana w Polsce nowela Henryka Sienkiewicza. Bierze się ją pod uwagę w dwójnasób. Po pierwsze warto przyjrzeć się utworowi z punktu widzenia pozytywisty. Po drugie należałoby spojrzeć na ukazane zagadnienie pod względem całościowym, nie bacząc na konkretną epokę.
Syn ubogiej komornicy – pewnie matka wychowywała go sama – włosy miał jak śnieg, a kosmyki spadały mu na jasne wytrzeszczone oczka. To wiejskie, chude i cherlackie dziecię, które od narodzin było mizerne i opalone, a chodziło z „palcem w gębie, z wytrzeszczonymi zaklętymi oczyma” w koszulce przepasanej krajką i w słomianym kapeluszu. Brzuch miał chłopczyk zawżdy wydęty, policzki – zapadłe, natomiast oczy – „najczęściej łzami zalane”. Nie wolno pominąć jego „piersi, które wpadały mu coraz głębiej i głębiej”. Zimą Jankowi dokuczał niedosyt pożywienia i ciepła, co tylko pogarszało jego wygląd zewnętrzny. Co prawda po ukończeniu czwartego roku życia nieco polepszył się jego stan zdrowia, aczkolwiek nadal był cherlawy.
Uwłaszczenie chłopów w 1864 roku doprowadziło do niezbyt ciekawego i dość skomplikowanego ich położenia. A przecież zdawać by się mogło, że uwolnieni od pańszczyzny, uzyskawszy prawa obywatelskie, o których dotychczas mogli tylko pomarzyć, powinni być wtenczas najszczęśliwszą warstwą w Polsce.
Fabuła utworu Henryka Sienkiewicza rozgrywa się na tle historycznych wydarzeń, które związane są z powstaniem Mahdiego, a miało ono miejsce w 1881 roku. Wiedza na temat tego, co działo się wówczas w Afryce, jest nader istotna, zwłaszcza jeśli chcemy gruntownie zrozumieć powieść.
Przez wody oceanu przepływał niemiecki statek „Blücher”, którego nazwa pochodziła od feldmarszałka pruskiego żyjącego w czasach Napoleona I. Statek wyruszył z Hamburga i już przez cztery dni płynął do Nowego Jorku. Dwa dni temu ominął brzegi Irlandii. Wiatr mu sprzyjał, podążał więc połową pary i wystarczyło, że miał rozpięte żagle.
Nel z dzieła Henryka Sienkiewicza to młoda Rawlison, główna bohaterka o wspaniałej, dziewczęcej urodzie. Wszystkich zachwycał jej urok i wdzięk. „Nawet porywacze pozostawali pod jej wrażeniem”. To Angielka, którą wychowywał inżynier pracujący w Afryce. Wesoła, nieco nieśmiała otoczona była osobami, które mocno ją kochały. Przy ojcu, a później przy Stasiu czuła się absolutnie bezpieczne i mocno im ufała. Z pewnością to sympatyczna postać, łatwo zaprzyjaźniała się z innymi i umiała oswoić olbrzyma z puszczy – Kinga. Zjednuje sobie wszystkich delikatnością i uśmiechem.
