-
Dzieciństwo i kariera żołnierska Skawińskiego.
-
Życie wędrownicze.
-
Posada latarnika.
To, co wiemy o tytułowej postaci z opowieści o jej dziejach, umożliwia nam postrzeganie jej jako alegorię bytu jej generacji, prokreacji polistopadowej. Losem tego pokolenia była walka, emigracja, wagabunda, tęsknota.
Kreacją wybitnego prozaika był Skawiński. To o nim mowa w tytule utworu. Nim jednak został latarnikiem, wiele wycierpiał, także dla ojczyzny. Jako ułan brał udział w powstaniu listopadowym. Zmuszony do życia na obczyźnie tułał się tu i ówdzie przez przeszło 40 lat. Zwiedził pięć kontynentów. Chociaż gdzieniegdzie poznał kogoś, czuł się samotnie. Nie były to jego radosne koleje. W końcu całą młodość poświęcił Polsce, a potem, w średnim wieku, przyszło mu błąkać się po świecie. Możemy sobie tylko wyobrazić, ile zwiedził nieznanych krain i co wówczas czuł.
Kompozycja „Latarnika” Sienkiewicza składa się:
Czy bohater „Latarnika” powinien być uznany za winnego? A może należałoby go uniewinnić?
Wiem, po latach tułaczki zestarzałem się, utraciłem wiele z mojej energii życiowej, a nawet nabawiłem się chandry. Nostalgia dzień w dzień dawała mi nadzieję. Marząc o spokoju, chciałem osiąść w jednym miejscu, w którym dożyłbym mych ostatnich chwil. Wszystko byle nie tułaczka. Tylko czy to jest możliwe? Naprawdę na starość staję się pesymistą.
Dzieło literackie powstało w Stanach Zjednoczonych w czasie podróży skryby po tym kraju. Wyjechał tam w 1876 roku. Wówczas ziemie polskie były pod zaborami trzech państw: Rosji, Prus i Austrii. Dlatego też autor noweli opublikował ją w korespondencji drukowanej w Gazecie Polskiej. Warto zaznaczyć, iż gazeta ta, po upadku powstania listopadowego, przez pewien czas zmuszona była nazywać się Gazetą Codzienną. Jednakże Henryk Sienkiewicz współpracował z gazetą, która już przywróciła swoją pierwotną nazwę.
Książka posiada trzy rozdziały powiązane ze sobą za sprawą stopniowanego napięcia akcji, które swoje apogeum osiąga w ostatniej części noweli. Uwydatnia się też konstrukcja ramowa, gdyż na wstępie i na końcu ma miejsce dialog, to tak, jakby odejście poprzednika stanowiło odpowiednik opuszczenia pracy latarnika przez Skawińskiego.
W noweli znanego prozaika dostrzegamy rozmaite rodzaje wypowiedzi: monolog wewnętrzny, dialog, narrację.